VADEMECUM DLA
STARAJĄCYCH SIĘ O MIEJSCE W DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ
CO NAJPIERW ?
O miejsce w placówce opiekuńczej staramy
się z wielu różnych powodów. Często jest to ostateczność, gdy warunki
dotychczasowe nie zapewniają danej osobie wystarczającej opieki.
Dotyczy to części osób z chorobami psychicznymi, upośledzeniem umysłowym
czy osób starszych. W tej ostatniej grupie znajdują się jednak coraz
częściej osoby (podobnie jak na Zachodzie), które świadomie dokonują
takiego wyboru. Na miejsce w dps oczekują z niecierpliwością i nadzieją.
Często powodem zasadniczym jest samotność i nieradzenie sobie z
trudami dnia codziennego. Pobyt w placówce opiekuńczej ma swoje
wady i zalety. Dodatkowo konkretne placówki różnią się standardem
usług, wystrojem wnętrz, zakresem oferowanych usług czy otoczeniem.
Pierwszym etapem winno więc być zapoznanie się z wybranymi ośrodkami
- w tym najlepiej wizyta na miejscu. Ułatwieniem może być
skorzystanie z informatorów, które są przez domy wydawane coraz
częściej. Taki informator czy folder pomoże już później porównać
dostępne oferty.
Pamiętajmy, że ma być to nasze nowe miejsce
zamieszkania i to z reguły na lata... Jeśli to możliwe, posłuchajmy
też opinii innych na temat naszego wyboru. Niedobór miejsc w
placówkach opiekuńczych powoduje, że w wielu regionach kraju chęć
zmiany raz wybranego ośrodka traktowana jest z niechęcią.
Pierwszy ruch formalny ze strony zainteresowanej
osoby to skontaktowanie się z właściwym dla danego terenu pracownikiem
socjalnym. Służyć on będzie pomocą w skompletowaniu potrzebnych
dokumentów. Część osób pomija to ogniwo, kierując się od razu do
powiatowych centrów pomocy rodzinie, miejskich lub gminnych ośrodków
pomocy społecznej. Jeszcze inni - chcąc znaleźć miejsce w prywatnych
domach - pensjonatach - tam właśnie kierują swe pierwsze kroki.
My sugerujemy zapoznanie się z istniejącą ofertą i wizytę u pracownika
socjalnego. Do pracownika socjalnego należy bowiem złożyć wniosek
o skierowanie do dps. Również pracownik socjalny przeprowadza wywiad
środowiskowy, w którym stwierdza niemożliwość zapewnienia opieki
w dotychczasowym miejscu zamieszkania.
Konieczna jest też opinia ośrodka pomocy
społecznej, dotycząca stopnia sprawności osoby starającej się o
miejsce w dps. Dokumenty te opiniuje powiatowy zespół ds. orzekania
o stopniu niepełnosprawności. Określa on także typ domu, do którego
winno nastąpić skierowanie. Oczywiście, wszystkie te sprawy może
załatwiać członek rodziny osoby zainteresowanej, a w przypadku ubezwłasnowolnienia
nie jest konieczna zgoda osoby, dla której miejsca szukamy. W przypadku
osoby samotnej, całą procedurę przeprowadza często pracownik socjalny.
Osoby o wysokich dochodach i oczekujące
wyższego komfortu lub zakresu usług powinny zainteresować się oferta
placówek prywatnych. Komercyjne zasady odpłatności powodują, że
nie jest konieczne spełnienie aż tak wielu wymogów wstępnych.
Można się więc kontaktować bezpośrednio z placówką - oferta ta jest
jednak w wielu rejonach kraju bardzo skromna.
Do dokumentacji wstępnej należy także
oświadczenie o wysokości dochodów osoby starającej się o pobyt (lub
decyzja ZUS) oraz zgoda osoby zainteresowanej na potrącanie opłaty
za pobyt.
W SKRÓCIE
Na etapie wstępnym potrzebujemy:
- rozeznania w istniejących możliwościach i wyborze placówek
- wniosku pisemnego o skierowanie do dps
- wywiadu środowiskowego, przeprowadzonego przez terenowego pracownika
socjalnego
- opinii ośrodka pomocy społecznej
- decyzji ZUS lub oświadczenia o wysokości dochodów
- opinii powiatowego zespołu ds. orzekania o stopniu niepełnosprawności.
GDY JUŻ MAMY DOKUMENTACJĘ
Powyższe dokumenty przekazywane są do
miejskich ośrodków pomocy społecznej lub powiatowych centrów pomocy
rodzinie. Wydają one decyzję o skierowaniu do placówki, ale
gdy kolejka oczekujących jest spora (powyżej 3 miesięcy), wydawana
jest jedynie decyzja kwalifikacyjna z przybliżonym terminem
przyjęcia. Zwróćmy uwagę, że przepisy nie wypowiadają się jednoznacznie
na temat tzw. rejonizacji. Oznacza to, że teoretycznie możemy się
starać o przyjęcie do dowolnego (ale zgodnego z orzeczonym profilem)
domu w Polsce. W praktyce dla instytucji pomocy społecznej wygodniejsze
jest umieszczanie osób zainteresowanych w placówkach własnego powiatu
czy województwa. Dobrze jest więc podać argumenty przemawiające
za ominięciem tej zasady. "Rejonizacja" nie dotyczy placówek
komercyjnych.
OCZEKIWANIE
Po spełnieniu wszystkich formalności,
po prostu czekamy. W sytuacjach krytycznych, warto skorzystać z
możliwości interwencji w odnośnym ośrodku pomocy społecznej.
Może to spowodować przyspieszone przyjęcie oczekującej osoby. Należy
jednak i tu brać pod uwagę, że większość oczekujących wymaga pilnego
przyjęcia, więc trudne jest wyróżnianie kogokolwiek. Jeśli otrzymaliśmy
decyzję kwalifikacyjną z przybliżonym terminem przyjęcia, nie traktujmy
jej zbyt rygorystycznie. Okres oczekiwania powinniśmy wykorzystać
na załatwienie wszelkich prywatnych spraw w dotychczasowym miejscu
zamieszkania. Podawany czas oczekiwania jest oparty o istniejące
dane - te jednak ulegają ciągłym zmianom. Część osób rezygnuje z
miejsca, część prosi o zmianę terminu. Zmianie ulec może też liczba
wolnych miejsc w danej placówce. Bądźmy przygotowani, że będziemy
zmuszeni zgłosić się do dps-u wcześniej. W trakcie oczekiwania,
osobom samotnym wymagającym pomocy przysługuje usługa opiekuńcza
z ośrodka pomocy społecznej. W jej ramach otrzymać możemy pomoc
w zakresie podstawowych potrzeb życiowych. Zakres takiej usługi
ustala miejscowy ośrodek pomocy społecznej. Bądźmy przygotowani
też na to, że pracownik socjalny domu, na miejsce w którym oczekujemy,
przeprowadzi swój własny wywiad środowiskowy, do którego
jest zresztą zobowiązany.
DZIEŃ ZERO
Dzień przyjęcia (nawet, jeśli czekaliśmy
nań z niecierpliwością) jest sporym przeżyciem. Po umówieniu się
z pracownikiem socjalnym dps-u (nawet na konkretną godzinę) pojawiamy
się tam z niezbędnymi dokumentami i przedmiotami osobistymi. Możliwość
przywiezienia większej liczby przedmiotów prywatnych (np. mebli)
warto wcześniej uzgodnić. Nic nie stoi na przeszkodzie, by zostały
one dostarczone w innym terminie. W części domów nowoprzyjęty lub
jego opiekun podpisuje zgodę na stosowanie się do ustaleń wewnętrznego
regulaminu placówki. Na wstępie przechodzi też badanie lekarskie.
Powinien być wkrótce zameldowany na pobyt stały. Część domów
umożliwia wcześniejszy czasowy pobyt przyszłemu mieszkańcowi
(np. przez okres 2 tygodni), co ułatwia aklimatyzację i poznanie
zasad funkcjonowania placówki.
PŁACIMY
W chwili obecnej pełnoletni mieszkaniec
domu pomocy społecznej ponosi częściową odpłatność miesięczną
za pobyt. Kwota odpłatności ulega zmianom, ale najważniejsze
jest, że nie może być ona wyższa niż 70% dochodu mieszkańca. Pozostałe
30% stanowi tzw. kieszonkowe mieszkańca, czyli jego dochód, z którego
może swobodnie korzystać. Gdy osoba dorosła nie posiada własnego
dochodu, opłatę za pobyt ponoszą osoby zobowiązane do opieki (jednak
opłata ta nie może przekraczać 70% dochodu na osobę w rodzinie).
Mieszkaniec może też nie ponosić żadnych kosztów pobytu, jeśli nie
spełnia minimalnego kryterium dochodowego. W przypadku dzieci zasady
odpłatności są podobne, ale kosztami obciążeni są rodzice lub opiekunowie.
|